TRANSITIETHEMA'S
Voortgang Circulair & groene grondstoffen en voedsel
challenges maken circulair tastbaar
De behoefte aan groene grondstoffen groeit. Partijen uit de bouw, chemie, bioplastics en industrie hebben deze grondstof nodig voor circulaire (biobased) toepassingen. Ze komen uit verschillende bronnen: uit de natuur, openbaar groen, landbouw en de Greenports. In de afgelopen periode lag de focus op het beter benutten van groene reststromen en voorkomen van voedselverspilling. Daarnaast zijn er verschillende circulaire programma’s en initiatieven in de Greenports en landbouw.
kiloton aan berm- en slootmaaisel of wel
volle vrachtwagens
Natuurlijke reststromen
Bij natuurlijke reststromen gaat het om vooral om bermmaaisel, riet, gras en hout. De natuurlijke reststromen in Zuid-Holland zijn samen met de omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid, Wageningen Food & Biobased Research en de Biobased Delta in kaart gebracht met het onderzoek ‘Biomassa in Zuid-Holland circulair verwaarden’. Het gaat om forse volumes, alleen al aan berm- en slootmaaisel uit Zuid-Holland is er jaarlijks 220 kiloton of wel 30.000 volle vrachtwagens – een file van Rotterdam tot Parijs! Onze ambitie is om de natuurlijke reststromen uit de provincie duurzaam, hoogwaardig en dichtbij te verwaarden.
In 2020-2021 is een serie online bijeenkomsten georganiseerd om kennis te delen. Hieruit is het vernieuwersnetwerk ‘Natuurlijke Reststromen Zuid-Holland’ ontstaan met leveranciers zoals natuurorganisaties (Natuurmonumenten), gemeenten (Rotterdam en Nieuwkoop), waterschappen (Hollandse Delta), groenaannemers en verwerkers (Den Ouden Groep, GKB), de provincie en aanbieders van innovatieve oplossingen (Blue City Lab, GroenCollect en Millvision). Dit netwerk ontdekt kansen, mogelijkheden en brengt vraag en aanbod samen om deze reststromen zo hoogwaardig mogelijk te gebruiken, bijvoorbeeld als (bouw)materiaal of als bodemverbeteraar. De ambities van het netwerk zijn vastgelegd in een ambitiedocument.
Ook aan de kennisontwikkeling is gewerkt. Om inzicht te krijgen in de technieken om natuurlijke reststromen te verwerken is de kennisnotitie ‘Natuurlijke Reststromen’ gemaakt door CE Delft. Specifiek voor bermmaaisel van de provincie Zuid-Holland is een ketenonderzoek door Plennid uitgevoerd. Deze zijn gedeeld in het vernieuwersnetwerk en stakeholders daarbuiten.
Om de verwaarding van natuurlijke reststromen concreet en tastbaar te maken zijn er meerdere challenges georganiseerd. Zo zijn we aan de slag gegaan met eendenkroos, wol, kerstbomen en bermmaaisel. Voor alle vier de stromen zijn bedrijven uitgedaagd om innovatieve oplossingen te vinden om deze hoogwaardig te gebruiken. De winnaars van de challenges, Flip the City (eendenkroos) en het Hollands Wolcollectief (wol), zijn druk bezig hun circulaire producten op te schalen. We zijn trots dat we onze eigen stromen, zoals bermmaaisel, in kunnen zetten voor een goed circulair doel.
Om beleidsmatig deze initiatieven te ondersteunen is de beleidsregel ‘Organische Groene Reststromen Zuid-Holland’ vastgesteld. Deze beleidsregel zorgt ervoor dat pilots met ‘groenafval’ als bodemverbeteraar of meststof gebruikt kunnen worden.
Circulair in de Landbouw
Provincie Zuid-Holland ondersteunt al enige tijd initiatieven zoals de Voedselfamilies en Groene Cirkels. Nu wil ze vooral inzetten op verbreden en versnellen van verduurzaming voor de hele sector. Dit is begin 2020 verwoord in de Hoofdlijnennotitie Vitale landbouw. Kringlooplandbouw, korte ketens en economische vitaliteit zijn een aantal kernbegrippen in de notitie.
Het Hollands Wol Collectief
Een groep lokale ondernemers slaat de handen ineen om te voorkomen dat duizenden kilo’s schapenwol de verbrandingsoven in gaan. Zij maken er onder meer producten voor isolatie of luchtzuivering van. De samenwerking – het Hollands Wol Collectief – is het resultaat van de hackathon die de provincie Zuid-Holland en BlueCity eerder dit jaar organiseerden.
Foto: Hollands Wol Collectief - Fotograaf Anne-Laure Kok
Tegengaan van voedselverspilling
Voedsel(verspilling) is door de coronacrisis in een versnelling gekomen. In 2019 was reeds gestart met een verkenning door &Flux naar handelingsperspectief voor de provincie, maar de urgentie werd versneld met een motie van Provinciale Staten in maart 2020 om de Groente en Fruitbrigade te ondersteunen. In die periode waren er enerzijds grote voedseloverschotten wegens o.a. de gesloten horeca, en anderzijds naar verwachting meer mensen die gebruik zouden moeten maken van de voedselbanken. De Groente en Fruitbrigade speelt hier een belangrijke rol, en met de donatie van de provincie kunnen zij een extra locatie openen op de Dutch Fresh Port. Daarnaast is na de aanbevelingen van de verkenning eind 2020 een kwartiermaker gestart die in gezamenlijke opdracht van de Stichting Samen tegen Voedselverspilling kansen creëert aan de voorkant van de keten (productie en handel). Hier zijn meer dan 70 stakeholders bij aangesloten, zoals Nature’s Pride en Rainbow Kleinpak.
Deze samenwerking geeft een impuls aan de aanpak van voedselverspilling in Zuid-Holland, waar met de aanwezigheid van de glastuinbouw en de Rotterdamse haven een sleutelrol mogelijk is. De resultaten van de verkenning en de vervolgstappen zijn begin 2021 gepresenteerd. Inzichten en projecten vanuit beide thema’s worden verbonden met bestaande netwerken, zoals de Greenports. In de Greenports wordt voedselverspilling onderdeel van Innovatiepact 2.
Circulair in de Greenport
Om circulariteit te stimuleren is vanuit het Innovatiepact van de Greenport West-Holland het netwerk Circulaire Metropool opgezet, wat de verbinding wil leggen tussen de tuinbouw en de stedelijke omgeving om zo de samenleving meer circulair in te richten. Bijvoorbeeld met een project om reststromen van fresia-teelt te gebruiken voor het maken van meubels. Uitvoerder ‘De Biomaterialenfabriek’ heeft hiervoor een cofinanciering van de provincie ontvangen.