Gezonde leefomgeving
Meer welzijn én meer woningen, het kán!
Gezonde verstedelijking biedt kansen voor betere inrichting en betere gezondheid
Met het slim inrichten van wijken is een wereld te winnen. De Provincie Zuid-Holland gaat hard aan de slag met ‘Gezonde Verstedelijking.’ Gedeputeerden Anne Koning en Mariëtte van Leeuwen zien dat een andere aanpak leidt tot meer welzijn én meer woningen.
Door slim samen te werken en anders naar ruimtelijke ordening te kijken is er een wereld te winnen. Dat is de conclusie van het rapport van PosadMaxwan over gezonde verstedelijking.
Gedeputeerden Anne Koning en Mariëtte van Leeuwen geloven hierin en trekken daarom samen op. ‘We hebben lef nodig,’ zegt Koning, gedeputeerde Wonen en Ruimtelijke Ordening. ‘Door met een andere bril naar een stad of wijk te kijken, kunnen we het verschil maken.’ Van Leeuwen, gedeputeerde Gezondheid en Welzijn is even enthousiast. ‘Als provincie gaan we daarbij helpen. Het is zo belangrijk dat onze inwoners in een gezonde omgeving kunnen wonen.’
Inrichting begint met wat er al is
Het Posad-onderzoek laat zien dat in een naoorlogse wijk als Sterrenburg in Dordrecht het mogelijk is meer woningen toe te voegen met deze nieuwe aanpak, terwijl de gezondheid van de bewoners erop vooruitgaat. ‘Op dit moment begint de (her)inrichting van een wijk vaak met een leeg vel papier,’ zegt Koning. ‘Eigenlijk is dat onlogisch. Er staan al gebouwen, bomen en planten. Die hebben allemaal waarde, dat moet je ook meenemen in de bouwplannen.’
Van Leeuwen knikt instemmend en vult aan dat dit ook geldt voor de sociale samenhang in een wijk. ‘Waarom niet aansluiten bij wat er al is? Waar zit een welzijnsorganisatie nu en welke kerk is heel actief? En daar vervolgens omheen bouwen. Gemeenten weten veel meer over een wijk. Het is goed om die kennis te benutten.’
Anne Koning: ‘Op dit moment begint de (her)inrichting van een wijk vaak met een leeg vel papier. Eigenlijk is dat onlogisch. Er staan al gebouwen, bomen en planten. Die hebben allemaal waarde, dat moet je ook meenemen in de bouwplannen.’
Omgekeerd ontwerpen
De Dordrechtse naoorlogse wijk Sterrenburg was daarom de perfecte plek om het onderzoek te doen. Het is een wijk zoals vele andere in Zuid-Holland: vroeger dichtbevolkt, maar nu steeds stiller. Het aantal mensen in de wijk neemt af, voorzieningen verdwijnen terwijl eenzaamheid en obesitas toenemen. Dat wil je natuurlijk andersom. Dus hoe verander je dit soort wijken weer in gezonde, aantrekkelijke, levendige plekken? Van Leeuwen: ‘Door omgekeerd te ontwerpen. Door te beginnen bij bestaande plekken waar het wijkleven zich afspeelt. Door te kijken naar wandelpaden, hoe kinderen op school komen, en waar mensen lopen en fietsen. Dat is er allemaal al.’
Wat direct opvalt is dat die aanpak een win-win-situatie oplevert. Niet alleen gaat de leefbaarheid in de wijk omhoog, er kunnen ook meer woningen gebouwd worden. Meer nog zelfs dan als je alleen zou kijken naar extra woningen toevoegen. In een tijd waarin mensen soms jaren zoeken naar een woning, zijn dat uitkomsten waar bestuurders gelukkig van worden.
Koning, opgeleid als gebiedsontwikkelaar, herinnert zich onderzoeken van tien jaar geleden die ook al positief berichtten over het betrekken van sociale stukken bij woningopgaven. ‘In mijn tijd bij Jantje Beton was ook al duidelijk dat een kindvriendelijke buurt ontstaat door thema’s samen te brengen. Dit vraagt een andere manier van samenwerken tussen welzijn en ruimtelijke ordening. Juist daar ligt de uitdaging. Dit onderzoek en de provincie helpen daarbij.’
Mariette van Leeuwen: ‘‘Dit onderzoek laat zien dat het kan: naoorlogse wijken kunnen weer aantrekkelijk, gezond en volledig worden mét meer woningen, werkplekken en voorzieningen. Nu is het de truc van papier de praktijk te maken.’
Gedeputeerden Anne Koning en Mariëtte van Leeuwen op locatiebezoek in de wijk Meerzicht, Zoetermeer, tijdens een interview over gezonde verstedelijking met het Algemeen Dagblad. De watergang op de foto is een bijzondere kwaliteit in veel naoorlogse wijken, maar in dit geval loopt hij net voor het centrum van de wijk dood. Door met frisse blik aan dit soort watergangen en groen te ontwerpen ontstaan nieuwe kansen voor het verbeteren en verdichten van bestaande wijken.
Aantrekkelijk
Anders kijken naar een stad of wijk en anders samenwerken, hiervoor is lef nodig volgens Koning. ‘Als provincie willen we gemeenten hierbij ondersteunen. Het onderzoek Gezonde Verstedelijking is een mooie aanzet en steuntje in de rug.’
Koning en Van Leeuwen roepen daarom gemeenten op om samen deze gecombineerde aanpak voor gezonde verstedelijking verder te verdiepen en verbreden. Koning: ‘Het zou fantastisch zijn als we straks vijf mooie voorbeelden hebben die laten zien: Kijk, het werkt! En daarmee andere gemeenten inspireren om de aanpak te omarmen.’
Van Leeuwen: ‘Dit onderzoek laat zien dat het kan: naoorlogse wijken kunnen weer aantrekkelijk, gezond en volledig worden mét meer woningen, werkplekken en voorzieningen. Nu is het de truc van papier de praktijk te maken.’
Een gezond Zuid-Holland maken we samen