INLEIDING

Dit jaar staat het voortgangsmagazine in het teken van leren en reflecteren. Aan de hand van vijf leerervaringen voor de circulaire transitie neemt de provincie Zuid-Holland je mee in de reis naar onze bestemming: een Circulair Zuid-Holland. Ook geven we een overzicht van alle circulaire activiteiten van de provincie in 2022.

Urgentie

De noodzaak van de transitie naar een circulaire samenleving wordt steeds vaker én harder gevoeld. Door de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne zijn de kwetsbaarheden van productieketens zichtbaar geworden. Grondstoffen raken op of zijn weinig beschikbaar. De afhankelijkheid van (kritieke) grondstoffen en materialen blijkt groter te zijn dan we aanvankelijk dachten. In de landbouw zien we de effecten van gangbare landbouw in de vorm van de stikstofcrisis.

Het klimaat verandert en dit wordt opgemerkt in Zuid-Holland. De crisissen stapelen zich op en zullen voortdurend zich op blijven stapelen als er geen fundamentele verandering komt in de manier waarop we denken, werken en onszelf organiseren. Circulariteit is een middel om te komen tot een toekomstbestendig concurrerend Zuid-Holland. Een gezond Zuid-Holland, waar ruimte is voor economie, mens en natuur.

We staan er als Nederland zijnde niet goed voor. Voor een klein land gebruiken we veel grondstoffen. Wereldwijd zijn we per hoofd van de bevolking de zesde grootste verbruiker van grondstoffen[1]. Op 12 april heeft Nederland al zijn grondstoffen gebruikt als de aarde in een heel jaar kan regenereren. Dit moet anders, daarom zet de provincie zich in voor een volledige circulaire samenleving in 2050, met als tussenstap 50 procent minder gebruik van primaire grondstoffen (mineraal, fossiel en metaal) in 2030. Echter, het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) concludeert in de Integrale Circulaire Economie Rapportage 2021 (ICER) dat het grondstoffengebruik nauwelijks daalt en de leverrisico's voor de Nederlandse economie zijn toegenomen.[2]

Het PBL concludeert dat we efficiënter zijn geworden in de omgang met de grondstoffen, maar netto niet de goede kant op gaan. Hetzelfde beeld komt uit de monitor Circulair Zuid-Holland[3]. Er is meer nodig dan recycling, daarom wordt geadviseerd dat meer aandacht nodig is voor radicale innovatie en meer ‘dwang en drang’ vanuit de overheid gewenst is. Ook de Sociaal Economische Raad (SER) stelt dat zonder versnelling van de grondstoffentransitie de klimaatdoelen niet gehaald worden[4]. Maar hoe? Dat is de zoektocht waar we voor staan.

Voorwoord Gedeputeerde Staten

De transitie naar een Circulair Zuid-Holland raakt activiteiten in de hele provincie : in onze steden, havens en Greenports, onze landbouwsector, op industrieterreinen en onze infrastructuur. Dat kan alleen als we daar samen de schouders onder zetten. Hoe Gedeputeerde Staten hierover denken lees je in het voorwoord.

Lees meer

De noodzaak voor leren

Leren en reflecteren is het centrale thema in dit magazine. Waarom? Om echt te veranderen is leren van de ervaringen van innovaties voorwaarde, het is nodig om de circulaire transitie mogelijk te maken. Zoals het PBL aangaf is Nederland de afgelopen jaren koning geworden in het innoveren van optimalisatie. We zijn goed geworden in recyclen en efficiënt geworden in ons grondstofgebruik. Maar aan de basis verandert er weinig. Mede omdat we zo gewend zijn geraakt aan innoveren om te optimaliseren. Hierbij vergeten we dat echt fundamentele veranderingen een andere vorm van innovatie vragen. Baanbrekende (maatschappelijke) innovaties zijn altijd onzeker, ze volgen niet de gebaande paden en zo gaat er weleens wat fout. Ze komen de grenzen van het (lineaire) systeem tegen en krijgen het moeilijk in de markt.

Doorbraken ontstaan door in processen te leren en te reflecteren. Van de successen, maar vooral van de mislukkingen. De afgelopen jaren is er veel geleerd. Door dingen anders aan te pakken, maar ook door anderen in staat te stellen om hun aanpak te veranderen. Zo leren we in de praktijk wat wel en niet werkt. Leren is een integraal onderdeel van onze transitie-aanpak. We bundelen deze lessen in dit magazine onder een aantal leidraden die we in het dagelijkse werken in de circulaire transitie zijn tegengekomen.

Wat doet de provincie?

De provincie Zuid-Holland werkt samen met het bedrijfsleven, kennisinstellingen en andere overheden aan een samenleving die toekomstbestendig is. In zo’n duurzame en circulair samenleving bestaat geen afval en worden grondstoffen steeds opnieuw gebruikt. Wij nemen als middenbestuur de verantwoordelijkheid om Zuid-Holland duurzaam en evenwichtig te vormen en maken daarbij gebruik van onze positie, kennis en netwerk, zodat met de samenleving ondernemen, reizen, wonen en recreëren in Zuid-Holland wordt geoptimaliseerd.