Focus en aanpak Circulair Zuid-Holland
De focus van de provincie Zuid-Holland is weergeven in de strategie Circulair Zuid-Holland: Samen Versnellen. Dit hoofdstuk geeft een korte weergave hiervan.
Transitiethema’s
Als provincie werken wij aan deze transitie door samenwerking te stimuleren tussen ondernemers, onderzoekers, inwoners en overheden. Zo ontstaan circulaire producten en diensten, die uiteindelijk bijdragen aan een systeemverandering. Wij hebben hierbij verschillende rollen. We zijn opdrachtgever. Inspirator. Aanjager. Of de gids die de wegwijst. Deze rollen komen terug in al onze transitiethema’s: Bouw, Kunststoffen, Maakindustrie en Groene grondstoffen & voedsel.
Transitieaanpak
Hoe een maatschappij waar geen grondstoffen verloren gaan er uit gaat zien, weten we nog niet. Dat moeten we samen met ondernemers, onderzoekers, ambtenaren en bestuurders gaan ontdekken. Wat we zien is dat ondernemers aanlopen tegen de grenzen van het huidige systeem. Om dat op te lossen is systeemverandering nodig. Daarom staat in de uitvoering van de circulaire strategie onze transitieaanpak centraal. Deze helpt ons de complexiteit hanteerbaar te maken, systeemverandering te stimuleren en al lerend de toekomst vorm te geven.
Het stimuleren van vernieuwersnetwerken
De provincie Zuid-Holland faciliteert en ondersteunt vernieuwersnetwerken. Deze vernieuwersnetwerken bestaan uit innovatieve spelers die zich richten op het vormen van een nieuwe circulaire waardeketen. De urgentie voor een circulaire economie vraagt om unieke samenwerkingen tussen bedrijven, kennisinstellingen, overheden en maatschappelijke organisaties, die huidige structuren kunnen doorbreken. In 2020 is de provincie Zuid-Holland gestart met het faciliteren van netwerken rondom biobased bouwen, circulaire zonnepanelen, het agenderen van het probleem van microplastics en het optimaal verwaarden van natuurlijke reststromen.
Rondom vraagstukken waar reeds initiatieven zijn gestart en samenwerkingsverbanden bestaan, zoals: duurzame landbouw, greenports, smart industry, het havenindustrieel complex, energie en digitalisering – sluit de provincie actief aan door het vrijmaken van subsidies en investeringen, de uitwisseling van kennis, het aanpassen van wet- en regelgeving en het aanjagen van verdere samenwerkingen.
Gezamenlijke agendavorming en uitvoering
In een vernieuwersnetwerk schetsen we een toekomstbeeld. Als groep komen we tot een lange termijnvisie. Waar willen we naartoe? Voor welke valkuilen moeten we waken? Welke activiteiten zijn nodig om de transitie naar een circulaire economie te versnellen? Gezamenlijk stellen we een agenda op die handvatten biedt om dit toekomstbeeld te realiseren. Dit wordt ook wel de transitieagenda genoemd. Om verandering te realiseren zijn ‘doorbraakprojecten’ nodig. Projecten van ondernemende koplopers die kunnen aantonen wat er nodig is voor de transitie naar een circulaire economie. Projecten die demonstreren dat nieuwe bedrijfs- en verdienmodellen levensvatbaar zijn. En waarvan geleerd kan worden welke knelpunten in het systeem opgelost moeten worden. Meer informatie over ‘doorbraakprojecten’ is te vinden in de leidraad 'Innovatie: de techniek voorbij'.
Sturing in transities
We leven in een tijd waar veel verandert. Denk aan energie, klimaat, landbouw maar ook grondstoffen en circulariteit. Kenmerkend aan veel van deze veranderingen is dat ze, los van allerlei nieuwe technieken, ook de manier waarop we leven en onze wereld organiseren fundamenteel beïnvloeden.
Circulair niet verengen tot recycling
De volgende hoofdstukken gaan over de leidraden, die zich richten op het anders denken, doen en organiseren en daarmee passen bij de transitieaanpak. We blijven daarnaast ferm vasthouden aan het de basis van het circulair handelen: hoog komen op de de R-ladder van circulaire strategieën om het gebruik van grondstoffen echt te beperken (PBL, 2022). Deze bestaat uit:
1. Narrow the loop: minder grondstoffen gebruiken door van producten af te zien (refuse), producten te delen (rethink) of ze efficiënter te fabriceren (reduce).
2. Slow the loop: het langer en intensiever gebruiken van producten en onderdelen door hergebruik (reuse) en reparatie (repair en remanufacturing); dit vertraagt de vraag naar nieuwe grondstoffen.
3. Close the loop: het sluiten van de kringloop door recycling van materialen, zodat er minder afval wordt verbrand of gestort én minder nieuwe grondstoffen nodig zijn.
4. Substitutie van eindige grondstoffen door hernieuwbare grondstoffen (zoals biogrondstoffen) of alternatieve primaire grondstoffen met minder milieudruk.
- Voor hernieuwbare grondstoffen wordt tevens gebruik gemaakt van de ‘waardepiramide’ om deze grondstoffen zo lang mogelijk te gebruiken, zie blz. 41 van de strategie ‘Circulair Zuid-Holland: Samen Versnellen’.
In de komende jaren zal intensivering nodig zijn van punt 1,2 en 4, zodat circulariteit niet verengd wordt tot recycling.
OurkilO: hoog op de R-ladder!
Deze documentaire laat het verhaal achter OurkilO zien, dat met het pilotproject de circulaire kweekbak iin samenwerking met tuinbouwbedrijf Koppert Cress de P>ACT Challenge 2021 heeft gewonnen van de provincie Zuid-Holland. De oprichters van OurkilO, een lokaal micro-fabriek concept in Rotterdam, delen hun ervaring in plastic recycling en nemen de kijker mee langs de verschillende verwerkingsprocessen én productietechnieken. Ze vertellen over hun doel om materiaal zo lang mogelijk hoogwaardig te gebruiken en het belang om in te zetten op mono-stromen in de (industriële) ketens. Het gaat over de rol van kunststof in de economie van nu en morgen, over de rol van lokale productieketens en over de rol van digitale fabricage. Een mooi voorbeeld van hoog op de R-ladder!
De volgende hoofdstukken staan in het teken van vijf leidraden voor de circulaire transitie. Deze leidraden komen voort uit onze netwerken en projecten met circulaire pioniers in de provincie Zuid-Holland, die dagelijks werken aan de transitie naar een Circulair Zuid-Holland. Ze gaan niet over het ‘wat’, maar het ‘hoe’. Oftewel: hoe kunnen we anders denken, doen en organiseren stimuleren? Aan de hand van vijf leidraden nemen we je mee in de resultaten die geboekt zijn en de inzichten die verkregen zijn in 2022.
We beginnen met een kerninzicht. We staan aan de vooravond van grote verandering, in de provincie Zuid-Holland en in het werk wat wij als provincie doen. En dat is spannend. Aan de hand van een transitieaanpak proberen we hier grip op te krijgen. Zie het als het plannen van een reis. De voorbereiding is gedaan, de tassen zijn gepakt en de route is uitgestippeld. Maar de praktijk zal er altijd anders uitzien. Hoe we hier mee omgaan wordt een zoektocht. We houden je op de hoogte!
Elke dag beter. Zuid-Holland.
Provinciehuis Zuid-Holland Zuid-Hollandplein 1 2596 AW Den Haag