Achtergrond
Juridische blik op de Omgevingswet
Juridische blik op de Omgevingswet
Toen de gemeente Hillegom in 2017 een nieuw bestemmingsplan moest hebben voor het buitengebied, wist ze al dat de Omgevingswet eraan kwam, maar die ging nog niet in. Wat nu te doen? De Bollenstreekgemeente benaderde de provincie. De Crisis- en herstelwet bood de kans om vooruitlopend op het omgevingsplan al met dezelfde principes een bestemmingsplan met verbrede reikwijdte op te stellen.
Waar anders de gemeente zelf het bestemmingsplan zou opstellen volgens eigen normen, werk je in het bestemmingsplan met verbrede reikwijdte integraal: samen met andere overheden stel je één plan op met daarin alle elementen. Dus zowel horizontaal als verticaal was dit een veel meer integrale manier van werken.
“We gingen met alle betrokken partijen om de tafel zitten en gingen met een blanco vel aan de slag, van onderaf”, vertelt Natalie van Hattum, projectleider omgevingsplan en toepasbare regels in Hillegom. “Wat we in de buitenruimte doen, raakt natuurlijk ook de belangen van de provincie en het waterschap.”
Hillegom ging direct om de tafel zitten met onder andere de juristen en beleidsmakers van de provincie. Gezamenlijk kwamen ze tot een plan. De grenzen van de verordening werden opgezocht en er was ruimte voor afwijkingen ervan. En er was meer wisselwerking tussen provincie en gemeente dan in de oude opzet. Natalie: “Het is een andere mindset: vroeger gooide je dingen ‘over de schutting’ bij de provincie. Die kon ons dan vervolgens een aanwijzing geven. Nu werk je samen.”
“We gingen met alle betrokken partijen om de tafel zitten en gingen met een blanco vel aan de slag, van onderaf.”
Het omgevingsplan van de gemeente is een verordening waarin alle onderdelen zitten. Vroeger behelsde het zo’n 30 artikelen, straks 1700. De verklaring van geen bedenking die de provincie moest geven, is afgeschaft. In plaats daarvan betrek je de provincie in een vroegtijdig stadium bij de planvorming. Gemeenten krijgen ook taken van de provincie overgedragen. Die dragen de uitvoering van de taken weer over aan de omgevingsdiensten.
Er is ook nog wel werk te doen in de samenwerking tussen provincie en gemeenten. Zo is de provincie nog niet klaar met formulering van de toepasbare regels. Daarover zullen gemeenten en provincie nog overleg moeten voeren. De provincie zal ook bewust moeten zijn van de termijnen. Anders kunnen mensen in bezwaar gaan, met alle meerwerk en meerkosten.
Optimaal contact tussen overheden wordt belangrijker, dan moet dat ook makkelijker worden. Voor andere overheden moet makkelijk te vinden zijn wie de juiste gesprekspartner is en wat diens contactgegevens zijn. Bijvoorbeeld met standaard mailadressen. Hillegom is een mooi voorbeeld van hoe een plan beter werd doordat juristen van de provincie vanaf het begin actief meedachten. Het vraagt dus een actieve houding van provinciemedewerkers richting gemeenten als het gaat om het ontwikkelen van een visie en een plan.
Aan de ene kant worden processen geharmoniseerd, aan de andere kant staat de Omgevingswet voor maatwerk in oplossingen. Ook dan is het goed wanneer ambtenaren van de provincie aan regionale overleggen deelnemen. Zo kunnen ze meteen toegespitst en oplossend meedenken, omgekeerd krijgen ze mee wat er speelt en kunnen ze raakvlakken zoeken met provinciaal beleid.