Kennis
Welke plek geven gemeenten en provincie aan gezondheid?
Het is aan gemeenten om te kiezen hoe ze met hun beschikbare ruimte om willen gaan. Dat vertalen ze in hun Omgevingsvisie. Mobiliteit en klimaat krijgen vaak veel aandacht. Maar hoe zit dat met de kernwaarden voor een gezonde leefomgeving?
Vier GGD’s in de provincie Zuid-Holland analyseerden alle gemeentelijke en provinciale visies. Uit dit onderzoek bleek dat er veel minder aandacht is voor een rookvrije omgeving, gezonde voedselomgeving en milieu in de omgevingsvisies. Op het platform Stadszaken verscheen hierover een drieluik.
De volledige analyse is te bekijken op de website van de Provincie Zuid-Holland. Gemeenten die hun eigen score willen inzien, kunnen contact opnemen met de regionale GGD.
Rookvrije terreinen bevorderen gezondheid
Een rookvrije omgeving voor kinderen krijgt nauwelijks aandacht in de Omgevingsvisies. ‘Terwijl je in het fysieke domein juist kunt helpen om gezonde keuzes te maken,’ zegt Désirée Stolker. Zij is adviseur gezonde leefomgeving bij de GGD Hollands Midden. ‘Rookvrije terreinen werken echt. Niet alleen ademen kinderen daardoor geen ongezonde rooklucht in, ze krijgen ook het goede voorbeeld waardoor roken niet meer als normaal wordt gezien.’ De GGD werkt nauw samen met haar 18 gemeenten, waaronder de gemeente Leiderdorp, waar vrijwel alle sportvelden, speeltuinen, kinderopvanglocaties, schoolpleinen en de kinderboerderij rookvrij zijn gemaakt. Dat is echt niet alleen maar makkelijk. ‘Het is bijvoorbeeld vervelend als ouders bij sportwedstrijden van kinderen nét achter het hek gaan staan roken. Aangezien de boa’s niet op zaterdag werken, komt dit op het bordje van de verenigingen zelf,’ legt Stolker uit. ‘We bieden trainingen aan om te helpen mensen aan te spreken. Hier kunnen ook scholen gebruik van maken.’
Meer weten over gezondheidsbevordering in Leiderdorp?
GGD Hollands Midden
Hoe kun je inwoners helpen die willen stoppen met roken? Op een aantrekkelijk vormgegeven platform maakt GGD Hollands Midden inzichtelijk wat zij voor de gemeenten kunnen doen. Hierop kan iedere gemeente zien hoe ver zij zijn met rookvrije kindomgevingen en welke ondersteuning bijvoorbeeld beschikbaar is. Er is bijvoorbeeld een speciale 'Handleiding rookvrije eerste lijn' beschikbaar met handvatten voor beleid. Verder valt te denken aan de publiekscampagne Stoptober. Maar ook voor praktische zaken kunnen ambtenaren bij de GGD terecht. Zoals borden en stoeptegels met ‘rookvrije generatie’ erop. Via een rookvrij dashboard kan elke gemeente inzien hoe het ervoor staat.
Gezonde voedselomgeving in Rotterdam
‘Maar liefst 20 van de 33 gemeenten in Zuid-Holland zeggen in hun Omgevingsvisie helemaal niets over gezonde voedselomgeving,’ vertelt Diana Filipov, medisch milieukundig adviseur bij de GGD Rotterdam-Rijnmond. Een positieve uitschieter is de gemeente Rotterdam. En dat is hard nodig, want sinds 2004 is het ongezonde voedselaanbod in deze stad met maar liefst 47% toegenomen. ‘Wij proberen voedselaanbieders te ‘verleiden’ hun aanbod gezonder te maken’, vult Karin de Jager aan. Zij is senior beleidsadviseur Gezondheidsbevordering bij de gemeente Rotterdam. Een prachtig voorbeeld is ‘Het Nieuwe Nassen’ van Blue city. Dat is een lokale beweging van Rotterdamse restaurants, voedselondernemers, natuurinclusieve boeren en brancheorganisaties die samen de voedseltransitie op de kaart willen zetten.
Rotterdam laat zien waarom de Omgevingsvisie een belangrijk instrument is voor gezondheidsbevordering.
In Dordrecht kent gezondheidsbescherming twee kanten
De gemeente Dordrecht heeft er bewust voor gekozen om gezondsbescherming expliciet aandacht te geven in de Omgevingsvisie. ‘Wij hebben als doel een gezonde stad te worden,’ legt Annemarie Lammers (gemeente Dordrecht) uit. Dat vertaalt zich onder andere in ‘functiemenging’. ‘Daarmee bedoelen we dat je in je eigen wijk voorzieningen op loopafstand hebt,’ legt Merel Schutten uit. Zij is beleidsadviseur gezonde leefomgeving bij de GGD Zuid Holland-Zuid. ‘Je moet in je eigen wijk boodschappen kunnen doen, buitenspelen, de huisarts bezoeken. Dan heb je meer binding met je wijk en ontmoet je sneller buurtbewoners.’ Naast deze zachte waarden, kent gezondheidsbescherming ook een harde kant. Die gaat over milieu, oftewel geluid, luchtkwaliteit, veiligheid en bodem. ‘Per gebiedstype kun je bepalen wat je acceptabel vindt,’ zegt Ronald Kooman (gemeente Dordrecht). De verschillende domeinen weten elkaar daar goed te vinden.
Collega's Annemarie Lammers (beleidsadviseur gezonde leefomgeving) en Ronald Kooman (beleidsadviseur milieu) vertellen over de verbinding tussen het sociale en fysieke domein in Dordrecht.
Een gezond Zuid-Holland maken we samen