Zon op Dak
Het is nog niet zo eenvoudig om een lekker groot dak te vinden
'De gedachte dat je als buurt je eigen groene energie opwekt en gebruikt is niet alleen goed voor de energietransitie, maar is ook goed voor de saamhorigheid in de buurt.'
Klaas Esselink is bestuurder van Haagse Stroom.
Een van twintig energiecoöperaties in Den Haag. Een bijzondere coöperatie. Want behalve dat je kunt investeren in zonnepanelen, kun je ook klant worden en energie afnemen. Hoe werkt Haagse Stroom en wat maakt dit werk voor Klaas bevredigend? ‘We hebben zelfs iemand in Groningen die stroom bij ons afneemt.’
Klaas Esselink: ‘Ik had in 2012 op mijn toenmalige huis zonnepanelen gelegd en was daar heel enthousiast over. Op een gegeven moment zag ik de stroommeter zelfs achteruit draaien. Dat mag tegenwoordig niet meer, maar het blijft een mooie manier van energie opwekken.’
Klaas verhuisde in Den Haag naar een woontoren zonder zonnepanelen. ‘Dus toen ik hoorde dat Haagse Stroom investeerders zocht voor hun tweede collectieve zonnedak op Sporthal Oranjeplein hier in de buurt, ben ik daar enthousiast ingestapt. Enkele maanden later werden er nieuwe leden gezocht voor het bestuur.’
Energiecoöperatie Haagse Stroom
Collectief zonnedak Sporthal Oranjeplein is het tweede project van Haagse Stroom. Het is in gebruik sinds december 2021 en heeft een looptijd van 15 jaar. Het zonnedak bestaat uit 520 panelen, er hebben 42 buurtbewoners in geïnvesteerd en er maken zo’n 70 huishoudens gebruik van. De investering voor deelnemers was €70 per paneel, met een terugverdientijd van 6 tot 7 jaar. De 8 jaar daarna heb je dan een aardig financieel rendement.
Door een lening van het Energiefonds Den Haag kon de prijs van de participaties worden verlaagd en raakte die binnen bereik van buurtbewoners met een kleinere beurs. Door een extra bijdrage van het Klimaatfonds en Fonds 1818 is de terugverdienperiode verkort.
Het eerste project van Haagse Stroom was een collectief zonnedak op een school, ook in Den Haag. Er staan twee nieuwe projecten op de rol. Haagse Stroom telt 580 leden. Daarvan nemen er 535 ook energie af bij Haagse Stroom.
Hoe werken jullie in het vinden van geschikte daken voor zonnepanelen?
‘Een geschikt dak biedt ruimte aan minimaal 200 zonnepanelen. Hebben we zo’n dak gevonden, dan sluiten we een intentieovereenkomst met de eigenaar(s). Vervolgens gaan we op zoek naar buurtbewoners die willen investeren. De gedachte is dat je als buurt je eigen groene energie opwekt en gebruikt. Dat is niet alleen goed voor de energietransitie, het is ook goed voor de saamhorigheid in de buurt – het gevoel dat je het met elkaar doet. Daarom moet je als investeerder vallen binnen de zogeheten ‘postcoderoos’.
Zo halen we voldoende geld bij elkaar om een exploitatiesubsidie aan te vragen. Lukt dat, dan ontvangen we vanuit de Subsidieregeling Collectieve Energieopwekking (SCE) voor elke opgewekte kilowattuur (kWh) een subsidiebedrag. Vervolgens sluiten we een definitieve huurovereenkomst met de eigenaar voor het gebruik van diens dak voor een periode van vijftien jaar.’
Hoe vind je die geschikte daken?
‘Je zou zeggen dat je die in een grote stad als Den Haag overal kunt vinden. Maar dat is dus helemaal niet zo eenvoudig. Schooldaken? Liggen voor de hand maar schoolbesturen, die vaak op afstand zitten, zijn niet zo gemakkelijk in beweging te krijgen. Bedrijven? Vinden het vaak lastig om meer dan een jaar of vijf vooruit te kijken (‘Zitten we dan nog op deze plek?’).
De gemeente dan? Ze zijn zelfs lid van onze coöperatie en zijn onze belangrijkste partner, die actief met ons zoekt naar geschikte plekken. Maar het blijkt in de praktijk ook best moeilijk om die locaties beschikbaar te maken. Vaak omdat er dan meerdere gemeentelijke afdelingen over gaan.
‘Als we eerlijk zijn, hebben we nog niet zoveel projecten kunnen realiseren als we hadden gehoopt.’
Je doet dit werk als vrijwilliger - wat is nu eigenlijk je drive?
‘Ik haal er veel voldoening uit. Ik ben van de generatie die de klimaatcrisis heeft veroorzaakt. Het gebruik van fossiele brandstoffen heeft ons – en mij – veel gebracht. Maar nu moeten we de rommel die we gemaakt hebben, opruimen. Dit is mijn bijdrage, hoe klein ook.’
Willem Frens is energietransitieadviseur en investeert in Collectief zonnedak Sporthal Oranjeplein.
Met zo’n beroep is het betrekkelijk vanzelfsprekend dat je lid wordt van een energiecoöperatie als de gelegenheid zich voordoet’, lacht hij. ‘Ik woon in een huurhuis, anders had ik die zonnepanelen wel zelf gelegd. Ik realiseer me dat ik in een wat bevoorrechte positie verkeer. Ik bedoel, voor mij is het leuk dat het enig rendement oplevert, maar als dat niet zo was geweest, had ik het niet erg gevonden. Dan was ik lid geworden ‘uit overtuiging’.
Het belangrijkste vind ik dat we met dit soort projecten hopelijk bijdragen aan een mentaliteitsverandering. Nadenken over wat je doet – dat is voor mij de grootste toegevoegde waarde. De energietransitie is niet zomaar iets leuks, het is iets noodzakelijks. Waarbij de overheid wat mij betreft meer de teugels in handen mag nemen en het goede voorbeeld moet geven.’
Wat doet de provincie?
- We versterken bewonersinitiatieven en ander lokale energie initiatieven.
- We stimuleren de voorbereidingsfases van collectieve zonnedaken met onze subsidieregeling voor lokale initiatieven.
- We verbinden goede voorbeelden aan elkaar en hebben sterke banden met Energie Samen Zuid-Holland om projecten verder te ontwikkelen, van te leren en deze kennis breed te delen.