Sociaal & Duurzaam
Hoe maak je sociale huurders eigenaar van de energietransitie? De energietransitie moet rechtvaardig zijn en ten goede komen aan iedereen. Daarom maakt de provincie Zuid-Holland zich er bijvoorbeeld sterk voor dat ook sociale huurders mee kunnen doen in, en profiteren van lokale energiecoöperaties. Een kwestie van veel stimuleren en faciliteren. Met regelingen, subsidies en zachte druk. ‘Wij moeten er juist zijn voor de bewoners die niet vanzelfsprekend meedoen.’
De huurders in en rond het wooncomplex aan de Langendijkdreef in Leiderdorp kunnen sinds september 2023 gebruik maken van duurzame stroom. Het bijzondere is dat die stroom wordt opgewekt met de zonnepanelen op het dak van deze langwerpige flat uit 1972. De opwek wordt gedaan door energiecoöperatie Vidosol, opgericht door Delen Duurzame Energie.
De coöperatie kan werken met belastingvoordelen waardoor de prijs van deze zelf opgewekte stroom een stuk lager uitpakt dan normaal het geval zou zijn. Nog bijzonderder is dat je als huurder lid kunt worden en meeprofiteren zónder dat je vooraf geld moet inleggen - bij veel energiecoöperaties is dat wel een voorwaarde. Zo blijft de energietransitie niet voorbehouden aan mensen die meer te besteden hebben, maar kan iedereen meedoen. Het project is een samenwerking tussen Delen Duurzame Energie, woningcorporatie Rijnhart Wonen, zonnepanelenspecialist Bluehome en duurzame energieleverancier Greenchoice, en is ondersteund door provincie Zuid-Holland.
De directeur van de woningcorporatie is blij dat het nu voor de huurders een stuk gemakkelijker is om mee te doen. In Rotterdam heeft Woonstad haar voorbeeld al gevolgd, net als Vidomes in Delft. De gedeputeerde van de provincie hoopt dat meer woningbouwcoöperaties het voorbeeld van Rijnhart zullen volgen.
Niet alleen de Happy few
‘Als provincie Zuid-Holland proberen we voor elkaar te krijgen dat de energietransitie rechtvaardig en inclusief is. Wij verstrekken bijvoorbeeld subsidies waarbij we er erg op letten dat die gelden niet alleen terechtkomen bij mensen die al kunnen investeren in een coöperatie. Wij moeten er juist zijn voor de bewoners die niet vanzelfsprekend meedoen. En die ook vaak minder goed geïnformeerd zijn en op andere manieren bereikt moeten worden’, vertelt Rachad Ghaddoura, coördinator lokale initiatieven en inclusieve energietransitie bij de provincie.
De doelstelling van de provincie is dat in 2030 minstens vijftig procent van de duurzaam opgewekte energie in handen is van lokale bewoners en ondernemers. “De uitdaging is dat het eigendom en alle voordelen niet alleen voor de happy few zou moeten zijn. Energiecoöperaties spelen daar uiteraard een belangrijke rol in en de provincie maakt daarom afspraken met Energie Samen, de koepelorganisatie van coöperaties. Plat gezegd biedt de provincie subsidie en ondersteuning voor lokale energie-opwekkers die de drempels verlagen voor buurtbewoners om lid te worden en mee te doen.
Zelf initiatief nemen
Niettemin is de praktijk weerbarstig, zegt Ghaddoura. ‘Ik ben heel blij met het eerdergenoemde project in Leiderdorp. Het is ook fijn dat het een opschaalbaar concept is. Tegelijkertijd is het lastige met concepten vaak dat ze niet uit de bewoners zelf voortkomen. Die kunnen zich dan al snel minder betrokken voelen. Het mooiste en beste is het toch als initiatieven vanuit de bewoners zelf komen.’
‘Daarom roep ik huurders op om ook zelf initiatief te nemen. Stap op je woningcorporatie af en vraag of er zonnepanelen op het dak van de flat kunnen, of in de omgeving. Daag ze uit. Wij als provincie stimuleren woningcorporaties om praktijkvoorbeelden uit te wisselen en we stellen subsidies beschikbaar om deze processen te versnellen.’
De goedkoopste
Ook werkt de provincie aan het versterken van de samenwerking tussen gemeenten en lokale initiatieven. Het is belangrijk dat ze elkaar weten te vinden en dat er ruimte is om in de samenwerking te groeien. De provincie verleent ook steun aan lokale initiatieven als die nog in de opstartfase zitten.
Als voorbeeld noemt Ghaddoura WijkEnergieWerkt – een sociale onderneming uit Rotterdam – zelf spreken ze ook wel van een ‘wijkbedrijf’ – die energietransitie en sociaal werk met elkaar combineert. Bijvoorbeeld door mensen uit de wijk zelf op te leiden tot zonnepaneelinstallateurs, waarna ze in de wijk zelf betaald aan de slag kunnen om de energietransitie verder te brengen.
Ghaddoura: ‘We hebben subsidie verleend om het op poten zetten van de organisatie te ondersteunen en een aantal opdrachten verstrekt. Maar vervolgens moeten dergelijke wijkbedrijven in commerciële aanbestedingstrajecten opdrachten zien binnen te halen bij gemeenten, want die gaan uiteindelijk over de uitvoering van de energietransitie. En dan zie je dat het lastig kan worden voor zulke sociale ondernemingen, die juist belangrijk zijn voor die rechtvaardige transitie. Gemeenten zijn dan toch nogal eens geneigd te kiezen voor de partij die het snelst en goedkoopst woningen isoleert of zonnepanelen legt.’
Sociaal en duurzaam
Ghaddoura kan zich veel voorstellen bij zulke overwegingen. Gemeenten hebben immers te maken met budgetten en moeten resultaten boeken onder tijdsdruk. ‘Maar wij breken als provincie ook echt een lans voor al die sociale ondernemers, gemeenschapsbouwers, vrijwilligers, energiecollectieven, wijkorganisaties en buurthuizen, die met hart en ziel werken aan een energietransitie die niet alleen technisch slaagt, maar ook sociaal en duurzaam een groot succes is.’