Van onderzoek naar praktijk: veerkracht van jongeren versterken met SHINE-VR
Doorbouwen op het werk van anderen én zorgen dat een innovatie daadwerkelijk in de praktijk landt: daar werken onderzoekers Carlijn Bergwerff en Jane Sattoe aan met opschaling van de SHINE-VR, een virtual reality-interventie die jongeren en jongvolwassenen ondersteunt bij het omgaan met moeilijke situaties. Vervolgonderzoek verbreedt de doelgroep en versterkt de verbinding met de zorgpraktijk.
Virtual reality is al een bekende therapeutische aanpak, bijvoorbeeld bij angsten of fobieën. Carlijn Bergwerff, psycholoog en onderzoeker aan de Universiteit Leiden, zag mogelijkheden om deze techniek ook in te zetten bij schaamte - een complexe emotie die vaak voorkomt bij jongeren die seksueel misbruik hebben meegemaakt. “Met therapie kunnen we het trauma vaak behandelen, maar dan blijft vaak nog schaamte over”, legt Carlijn uit. “VR biedt veel potentie om hiermee te werken.”
De interventie die binnen de Universiteit Leiden is ontwikkeld, plaatst deelnemers in een setting waarbij virtuele jongeren rondom een kampvuur ervaringen delen. De deelnemers vertellen hun eigen ervaringen, waarop de anderen compassievol reageren. Hun eigen inlevende en ondersteunende woorden voor de ander horen zij terug. “Dat biedt erkenning, herkenning en steun. Soms komen onderwerpen aan bod die in een één-op-één sessie met de behandelaar niet aan de orde zouden komen”, licht Carlijn toe. Analyse van de ervaringen laat in het promotieonderzoek van Nina Krupljanin zien dat veerkracht en zelfcompassie bij deelnemers groeien.
Implementatie als vak apart
Carlijn: “Het is mooi om als universiteit zoiets te ontwikkelen, maar ik dacht ook meteen aan hoe we het verder kunnen brengen.” Veel producten belanden na een promotie namelijk in de kast, omdat er onvoldoende basis is om ze in de praktijk toe te passen - en omdat implementatie een vak apart is. “Het vraagt kennis en ervaring die onderzoekers vaak niet hebben. Daar zijn nog stappen in te zetten. Samenwerken met start-ups, zoals de Technische Universiteit Delft doet, spreekt me erg aan.”
Opschalen is dus geen eenvoudige opgave. Maar, stelt Carlijn: “Het helpt als je meer onderzoeksprojecten hebt gedaan en samenwerkt met verschillende praktijkpartners.” Vanuit die gedachte sloegen Carlijn en Jane Sattoe – hoofddocent en onderzoeker bij Hogeschool Rotterdam - de handen ineen. Ze bedachten een plan om SHINE-VR in te zetten bij een nieuwe doelgroep. Voor dit vervolgonderzoek werkt postdoctoraal onderzoeker Dorine van Namen samen met Gemeente Rotterdam en GGZ-instellingen Youz en Indigo. Dit vervolgonderzoek is mogelijk gemaakt door een opschalingssubsidie vanuit het Healthy Society programma.
Een meisje maakt gebruik van virtual reality
“We hoeven het wiel niet opnieuw uit te vinden als we voortbouwen op wat er al is.”
Voortbouwen op wat er al is
De doelgroep is nu verbreed naar jongeren die opgroeien met een ouder met verslaving of psychische problematiek, waar schaamte ook een belangrijke rol speelt. Jane: “Instellingen geven aan dat deze jongeren moeilijk te bereiken zijn met groepstherapie - door schaamte en angst om de zorgen van anderen op zich te nemen. Deze interventie klinkt voor hen daarom veelbelovend. De betrokkenheid van de gemeente kan bovendien op termijn bijdragen aan bredere verspreiding van de interventie.”
Door te bouwen op eerder onderzoek blijft de kern van de interventie overeind; alleen de verhalen worden inhoudelijk aangepast in samenwerking met de doelgroep. Zo sluit de interventie optimaal aan. Jane: “We hoeven het wiel niet opnieuw uit te vinden als we voortbouwen op wat er al is.” Ook ziet zij mogelijkheden voor jongeren met chronische aandoeningen en preventieve inzet, bijvoorbeeld op scholen.
Samenwerken buiten eigen domein
Voorlopig ligt de focus echter op de uitvoering van het onderzoek met jongeren die opgroeien met ouders met psychische problemen of verslaving, gepland voor volgend jaar. Jane en Carlijn sluiten af met een belangrijke boodschap: “Om een innovatie echt van de onderzoeksfase naar de praktijk te brengen, moet je samenwerken en verbindingen zoeken – ook met partners buiten je eigen domein. Alleen zo krijgt een interventie de kans om daadwerkelijk impact te maken.”
Een beeld uit de virtual reality interventie die schaamte vermindert
Op zoek naar meer inspiratie, nieuws en bijeenkomsten? Bezoek GezondZuidHolland.nl.